Op een Nederlandse facebookpagina kom ik bovenstaande cartoon tegen. Een cartoonist maakt een tekening die mij moet prikkelen, ergeren of aanzetten tot verder nadenken. Dat laatste deed ik hier. Hoe direct is het verband tussen wapenleveranties en vluchtelingen eigenlijk? Het verband is er wel degelijk, maar indirect. Er is een fors aantal landen waaraan in de periode 2003-2013 voor meer dan € 10 miljoen wordt geleverd door Duitsland (83) en Nederland (48). Je zit dus al snel bij dit weinig selecte gezelschap. Maar de belangrijkste landen van oorsprong van de vluchtelingen (zie tabel 2) overlappen niet of nauwelijks met de belangrijkste Duitse en Nederlandse exportbestemmingen. (zie tabel 1)
Tab 1 | Nederlandse wapenexporten 2004-2013 in € miljoen | Duitse wapenexporten eerste halfjaar 2015 in € miljoen | ||
1 | Duitsland | 1477,06 | Groot Brittannië | 1.161,21 |
2 | Verenigde Staten | 1240,81 | Israël | 391,31 |
3 | Indonesië | 1021,99 | Saudi-Arabië | 178,69 |
4 | Marokko | 565,95 | Algerije | 171,73 |
5 | Chili | 520,63 | Verenigde Staten | 140,28 |
6 | Portugal | 412,49 | India | 130,97 |
7 | Groot Brittannië | 303,42 | Koeweit | 121,72 |
8 | Frankrijk | 298,06 | Rusland | 118,06 |
9 | Canada | 267,48 | Frankrijk | 101,37 |
10 | Venezuela | 242,71 | Zuid-Korea | 99,96 |
Bron: | ||||
Wapensystemen
Wapenleveranties worden in de cartoon weergegevens als tanks en raketten. Die behoren tot de zwaardere wapens. Alleen gevechtsvliegtuigen en oorlogsschepen zijn zwaarder. Bij negen van de tien landen twijfel ik of het verband bestaat. Nu ken ik de Duitse exportgegevens minder goed dan de Nederlandse, maar ik kan me moeilijk voorstellen dat onze oosterburen, behalve in omvang, een volstrekt ander wapenexportbeleid hebben dan Nederland. In onderstaande tabel mijn bevindingen. Inderdaad is het verband wel enigszins, maar niet significant aanwezig.
Tab 2 | nw. assielaanvragen 1e kwartaal 2015 | Zware wapens geleverd (> € 1,5 miljoen) | ||||||||
Aantal EU28 | percentage | tanks | raketten | vliegtuigen | schepen | |||||
Land | D | N | D | N | D | N | D | N | ||
Kosovo | 48.870 | (26,4%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Syrië | 29.095 | (15,7%) | N/y | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Afghanistan | 12.910 | (7,0%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Albanië | 8.140 | (4,4%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Irak | 7.295 | (3,9%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | |
Servië | 6.335 | (3,4%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Pakistan | 5.315 | (2,9%) | N/n | N/- | N/- | N/- | N/y | N/n | N/n | Y/n |
Oekraïne | 4.710 | (2,5%) | N/y | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Nigeria | 4.220 | (2,3%) | N/y | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Somalië | 3.415 | 1,8% | N/n | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Rusland | 3.175 | 1,7% | N/y | N/- | N/- | N/- | N/n | N/n | N/n | N/n |
Aantal vluchtelingen volgens http://www.vluchtelingenwerk.nl/sites/public/u152/VLUCHTELINGEN%20IN%20GETALLEN%202015%20definitiefst%20OO.pdf Leveringen wapensystemen volgens VN-register in kapitaal Y of N. EU Consolidated report 2013 in kleine letter (via ENAAT.org). Raketten zijn bij de EU geen rubriek. |
Indirect verband
Het directe en heldere beeld tussen wapenleveringen aan een land en vluchtelingenstromen klopt niet. Indirect is er weldegelijk een connectie tussen vluchtelingen en westerse wapenlevranties. De vluchtelingen komen grotendeels uit landen waar oorlog is gevoerd door de VS met andere of zonder andere NAVO-landen (of sterke politieke inmenging bestaat, Oekraïne) en uit Arabische landen die een bondgenoot waren in Lybië of zijn in de huidige strijd in Syrië en Irak.
De werkelijkheid is politiek gezien veel brisanter dan op het eerste gezicht gedacht. Een belangrijke oorlogvoerende partij, Saoedi Arabië, scoort internationaal en in Duitsland hoog als wapenimporterend land en is tevens betrokken bij alle rottigheid in Noord-Afrika, Afghanistan,en het Midden en Nabije Oosten. Het betrekken van vluchtelingen stromen bij afwegingen of al dan niet wapens moeten worden geleverd, noopt tot een fundamenteel ander buitenlandbeleid. Het gaat daarbij niet om bijvoorbeeld het niet leveren van wapens aan het Syrië van Assad, maar ook niet aan de landen die strijdende partijen steunen (denk aan Qatar of Turkije). Bovendien moet oorlog niet als oplossing worden gezien voor politieke problemen; ook niet als bondgenoten uit de regio de vuile taken op zich nemen.
Martin Broek